اثرات تنش شوری بر روی رشد، تجمع یون ها و پارامترهای فیتو بیوشیمیایی در گیاه قره داغ

شوری آب و خاک از جمله عوامل تنش¬زای محیطی هستند که به¬علت افزایش روز افزون در سراسر جهان مورد توجه زیادی قرار گرفته¬اند. یکی از راه¬های استفاده از منابع آب و خاک شور، شناسایی گیاهان بومی مقاوم به شوری است که دارای ارزش غذایی، علوفه¬ای و یا دارویی نیز هستند. هدف از انجام این تحقیق، تعیین تحمل¬پذیری قره¬داغ به تنش شوری در مرحله رشد و مطالعه اثرات شوری بر روی پارامترهای رشد، فیتوبیوشیمیایی و تجمع یونی در این گیاه است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی، در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و 4 تیمار 86، 160، 204 و mmnacl246 بودند. زیست توده گیاه، کارایی مقاومت گیاه به شوری، محتوای نسبی آب، محتوای کلروفیل و محتوای یون های سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم اندازه¬گیری شدند. به منظور انجام آنالیز آماری داده¬ها، از نرم افزار spss نسخه 0/16 استفاده شد و تجزیه و تحلیل آماری با مقایسه میانگین¬ها به روش چند دامنه¬ای دانکن، انجام گرفت. با افزایش شوری تا mm nacl 86، محتوای کلروفیل a، b و کل، وزن تر و خشک قره¬داغ و محتوای نسبی آب برگ به طور معنی داری افزایش یافت و افزایش بیشتر شوری سبب کاهش این پارامترها گردید. علت این امر می تواند وجود سازوکارهای کاهش دهنده تلفات آب (بسته¬تر شدن روزنه ها، گسترش ریشه و تنظیم اسمزی) و همچنین شرایط مناسب تر برای رشد در سطوح شوری کم باشد. کارایی مقاومت به شوری در سطح کل گیاه و اندام هوایی با افزایش سطح شوری کاهش معنی داری را نشان داد. با افزایش سطح شوری، محتوای خاکستر برگ به¬طور معنی داری افزایش یافت. تخریب رنگ دانه با افزایش سطوح شوری تا mm nacl 86، کاهش و سپس با افزایش بیشتر سطح شوری (mm nacl 86<) افزایش یافت، اما سایر پارامترهای مربوط به محتوای کلروفیل با تغییرات شوری اختلاف معنی داری را نشان ندادند. همان طور که پیش بینی می شد، محتوای سدیم و کلر بافت ها با افزایش غلظت شوری، افزایش معنی داری را نشان داد و تراکم این یون ها در بافت برگ بیشتر از بافت های ریشه و ساقه بود. محتوای پتاسیم و کلسیم گیاه قره داغ کاهش معنی داری را با افزایش سطح شوری نشان داد. محتوای یون منیزیم در تیمار کنترل پایین ترین مقدار را به¬دست آورد و تفاوت معنی داری بین تیمارهای شوری وجود نداشت. هالوفیت¬های جذب¬کننده نمک، واکوئل¬های بزرگی در سلول¬های اندام هوایی خود دارند که به ذخیره سدیم و کلر و رقیق¬سازی آنها به¬وسیله جذب اسمزی آب اجازه می دهند که به حفظ آماس و آبداری سلول¬های برگ مانند گیاهان کمک می کند. نسبت یون های پتاسیم، کلسیم و منیزیم به سدیم نیز با افزایش شوری کاهش یافت و تیمار mm nacl 86 بیشترین مقدار را نشان داد. نتایج نشان داد که از بین تیمارهای مختلف شوری اعمال شده، تیمار mm nacl 86 بهترین عملکرد، بیشترین تولید و بیشترین مقاومت را نسبت به شوری نشان داده است. اگرچه شوری بالا سبب کاهش تولید گیاه قره داغ می شود ولیکن این گیاه به شوری متوسط مقاومت نسبتاً بالا نشان می دهد. در نهایت، باید اشاره کرد که طبیعت غیرقابل پیش بینی است و احتمال مشاهده عکس¬العمل¬های مختلف این گونه در اقلیم¬های مختلف و شرایط طبیعی وجود دارد. برای رسیدن به بهترین نتایج در این زمینه، مطالعات متعدد بر روی این گونه و سایر گونه¬های این خانواده مورد نیاز است.